Konstruisanje predstava o ženama na etnografskim muzejskim postavkama

Objavljeno na 05.10.2019.

Jedna od kritika postavki u tradicionalnim muzejima[1] odnosi se na zanemarivanje i zapostavljanje prezentacije žena. Međutim, kroz brojne primere etnografskih izložbi, primećujem da su, bar u kontekstu etnografske muzeologije, ženske teme i te kako njihov deo, ali da su uvek postavljene u nekoliko diskursa koji stvaraju ograničene predstave o ženi u prošlosti. Kako bih prikazala koliko su i na koji način žene vidljive na muzejskim postavkama, posmatrala sam stalne etnografske postavke u nekoliko muzeja u Srbiji.[2]

Elementi kroz koje se konstruišu predstave o ženama na posmatranim postavkama su sledeći:

Odevanje

Izložena odeća, uglavnom nošnje, označena je u kontekstu socijalnog statusa žene (odeća za devojke, neveste i udate žene) i postavlja ženu u različite socijalne i starosne kategorije.

Poslovi vezani za kuću i spoljašnji prostor

Kroz rekonstrukciju enterijera kuće u koje su gotovo neizostavno postavljene sprave za preradu sirovina i proizvodnju tekstila (vretena, preslice, razboji i slično), pružaju se informacije o radu žena u izradi kućnog tekstila i odeće za potrebe porodice.

Rekonstrukcije izgleda kuhinje ili ognjišta ukazuju na poslove u pripremi hrane.

Prezentacija poljoprivrednog alata i fotografija povezanih sa ovom temom ukazuju na rad žena u održavanju domaćinstva, čuvanju domaćih životinja i učešće u poljskim radovima.

Prezentacija različitih aspekata svakodnevnog života u kojima se žena postavlja u ulogu supruge i majke

Ove predstave rodnih uloga žene na izložbama se najčešće mogu sagledati kroz izložene fotografije.

***

Iz navedenog može da se zaključi da su žene na stalnim etnografskim postavkama najčešće vidljive samo u okvirima uloga supruge, majke i kao deo šire grupe kojoj pripadaju. Zbog ograničenih tema kroz koje se prezentuju žene na etnografskim postavkama nemoguće je jasno sagledati, na primer: njihov položaj u porodici, lokalnoj i široj zajednici, učešće žena u životu zajednice, njihovu svakodnevicu, slobodno vreme, intiman život, rodno nasilje i druge teme koje referiraju na realan život.

Kako Sanja Sarnavka u katalogu izložbe Pitam se, pitam, može li drugačije? (Zagreb, 2000) navodi, čitanke su pune stereotipnih rodnih uloga i slika kako o ženama tako i muškarcima, te da su privatno i javno jasno razgraničeni. Predstave o ženama se protežu od spavaće sobe do špajza. „Žene rađaju, kuvaju i peru... i katkad su lijepe“. Ova konstatacija upravo može da se prenese i na stalne etnografske postavke.

Složila bih se sa Šeron Rajli (Sharon Reilly) koja navodi da ograničavanje muzejskih predstava o ženama na pomenute uloge ima za posledicu donošenje zaključka da je uticaj žena ograničen na vrlo usko područje. Takođe, položaj žene u društvu se prikazuje kao neproblematičan, bezazlen i nekontroverzan. Izostanak bilo kakvog pozivanja na sadašnjost, implicitno upućuje na to da je rodna diskriminacija isključivo stvar prošlosti.

Ipak, pri analazi postavki mora se uzeti u obzir tip muzeja u kojima se one nalaze, kao i njihova funkcija. Glavni cilj ovakvih etnografskih izložbi, kao i muzeja u kojima su postavljane, je da prikažu zajedničko nasleđe i kulturni identitet stanovništva Vojvodine (muzeji u Vojvodini), odnosno zajednički identitet Srba na područjima koja naseljavaju (Etnografski muzej u Beogradu). Zbog toga je jasno da otkrivanja alternativnih oblika prošlosti prikazanih kroz ženske glasove, na ovako koncipiranim izložbama, ni ne mogu da pronađu svoje mesto. Ženska istorija postaće vidljivija i drugačije koncipirana kada se promeni javni narativ koji se u svim državnim strukturama direktno reflektuje na nacionalne muzeje.

Korišćena literatura:

Sarnavka, Sanja, Pitam se, pitam, može li drugačije?, MGZ, 2000.

Paula Assunçao, Anna, „(Ne)vidljivost žena u muzeologiji: uzburkavanje mirnih voda“, Informatica museologica 34 (3-4), Muzejski dokumentacijski centar, Zagreb 2003.

Tekst i fotografije: Tijana Jakovljević-Šević

Fotografije su snimljene 2015. godine u Muzeju Vojvodine, Zavičajnoj zbirci Sremski Karlovci Muzeja grada Novog Sada, Narodnom muzeju Zrenjanin i Narodnom muzeju u Pančevu.

[1] S obzirom na to da ne postoji uslaglašen stav oko opšteg naziva za neženske muzeje, odnosno one koji nisu rodno orijentisani, koristiću termin tradicionalni muzeji.

[2] Posmatrane su stalne postavke u Muzeju Vojvodine, Gradskom muzeju u Somboru, Narodnom muzeju Zrenjanin, Gradskom muzeju Vršac, Narodnom muzeju u Pančevu, Narodnom muzeju Kikinda, Zavičajnoj zbirci Sremski Karlovci Muzeja grada Novog Sada, Zavičajnom muzeju Ruma i Etnografskom muzeju u Beogradu.

Nazad na "Wie weiblich ist die Stadt? Fürth und die Partnerstädte"
Nazad na "Blog"
Nazad na "Početna strana"

BLOG
blog SR
blog EN

blog DE
   Kategorien DE:
   " Portreti i intervjui"
   "Posredovanje"
   "Rück Blick Nach Vorne"
"Književni bar"